Trường Tiểu học Kim Anh tham gia chuyên đề:
"NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM
CẤP TIỂU HỌC TRONG CHƯƠNG TRÌNH GDPT 2018"
Sáng 30/01/2024, tại Nhà đa năng trường Tiểu học Kim Anh đã diễn ra Hội nghị chuyên đề: "Nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động trải nghiệm cấp tiểu học trong chương trình GDPT 2018".
Được sự phân công của phòng GD&ĐT huyện Kim Thành, thay mặt tập thể CBGV trường Tiểu học Kim Anh, cô giáo Nguyễn Thị Mai Loan đã trình bày nội dung báo cáo: "TỔ CHỨC HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM THEO CHỦ ĐỀ NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHO HS".
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN
Theo chương trình giáo dục phổ thông tổng thể, Hoạt động trải nghiệm ở Tiểu học là các hoạt động giáo dục bắt buộc, trong đó HS dựa trên sự huy động tổng hợp kiến thức và kỹ năng từ nhiều lĩnh vực giáo dục khác nhau để trải nghiệm thực tiễn đời sống nhà trường - gia đình - xã hội, tham gia hoạt động hướng nghiệp và hoạt động phục vụ cộng đồng dưới sự hướng dẫn và tổ chức của nhà giáo dục.
Bằng sự trải nghiệm của bản thân, mỗi HS vừa là người tham gia, vừa là người thiết kế và tổ chức các hoạt động cho chính mình. HS cũng bắt đầu xác định được năng lực, sở trường và chuẩn bị một số năng lực cơ bản của người lao động tương lai và người công dân có trách nhiệm.
II. NHỮNG KHÓ KHĂN TRONG VIỆC TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM THEO CHỦ ĐỀ
- HĐTN là nội dung hoàn toàn mới đối với GV và HS; thời gian tổ chức tập huấn, bồi dưỡng cho GV còn ít.
- Thời gian tổ chức.
- Yếu tố không gian, địa lý, thời tiết.
- Kinh phí thực hiện.
- Bảo đảm an toàn cho HS trong quá trình tổ chức.
- Trình độ nhận thức của HS khác nhau.
- Việc đánh giá kết quả HS còn mang tính hình thức.
- Sản phẩm hoạt động trải nghiệm còn ít.
III. GIẢI PHÁP THỰC HIỆN
Giải pháp thứ nhất. Nắm chắc các bước tổ chức HĐTN theo chủ đề
Bước 1: Xác định mục tiêu của hoạt động
Bước 2: Thiết kế cách tiến hành hoạt động
- Nêu rõ nội dung và phương pháp, phương tiện, hình thức trải nghiệm.
- Giao nhiệm vụ cụ thể cho từng cá nhân ở lớp và ở nhà.
Bước 3: HS thực hành trải nghiệm
- HS tham gia trải nghiệm thông qua các hoạt động tìm tòi, vận dụng kiến thức và kinh nghiệm đã có vào đời sống.
- GV theo dõi, giám sát, giúp đỡ khi HS lúng túng.
Bước 4: Kiểm tra, đánh giá quá trình hoạt động
- HS đánh giá. GV nhận xét, đánh giá chung.
Giải pháp thứ 2. Lập kế hoạch, sắp xếp các tiết HĐTN theo chủ đề có liên quan đến nhau một cách linh hoạt, phù hợp
Chương trình HĐTN lớp 1-4 theo quy định hiện hành 03 tiết/tuần:
+ 35 tiết sinh hoạt dưới cờ (nhóm lớn, quy mô trường).
+ 35 tiết HĐTN theo chủ đề (quy mô lớp học, nhóm lớp học).
+ 35 tiết sinh hoạt lớp (quy mô lớp học, nhóm lớp học).
* Khối chuyên môn thảo luận và xây dựng Kế hoạch lồng ghép tổ chức các nội dung HĐTN trong cùng một chủ đề hoặc tích hợp các nội dung giáo dục khác với tổng số là 36 tiết (bù thêm 1 tiết bổ sung) đối với các khối 1,2,3; 38 tiết (bù thêm 3 tiết bổ sung) đối với khối 4. Cụ thể:
Khối lớp 1: có 4 chủ đề lồng ghép 1, 2, 4, 6. Các chủ đề 1,2,4 tổ chức thành 1 buổi trải nghiệm. Chủ đề 6 tổ chức thành 2 buổi trải nghiệm.
Khối lớp 2: có 3 chủ đề lồng ghép 3, 5, 6. Chủ đề 3 và 6 tổ chức thành 2 buổi trải nghiệm.
Khối lớp 3: có 4 chủ đề lồng ghép 1, 2, 4, 5, 6, 8. Chủ đề 5 tổ chức thành 2 buổi trải nghiệm. Chủ đề 6 có một buổi ghép với chủ đề 4.
Khối lớp 4: có 4 chủ đề lồng ghép 1, 4, 5, 6. Chủ đề 5 tổ chức thành 2 buổi trải nghiệm. Chủ đề 6 thành 2 buổi, trong đó có một buổi ghép với chủ đề 4.
(Mời các đ/c xem ND cụ thể ở phần phụ lục của tài liệu)
Giải pháp thứ 3. Lồng ghép các nội dung giáo dục địa phương, tích hợp các môn học phù hợp trong tổ chức HĐTN theo chủ đề
Theo kế hoạch Tổ chức thực hiện tích hợp nội dung Giáo dục địa phương lớp 1-4 của nhà trường vào các môn học và HĐTN, các khối chuyên môn đã họp, nghiên cứu Tài liệu giáo dục địa phương, xây dựng Kế hoạch dạy học, đưa nội dung tích hợp vào Kế hoạch bài dạy của GV. (Được thống kê cụ thể trong tài liệu)
Giải pháp thứ 4. Vận dụng linh hoạt các phương pháp - hình thức tổ chức, kỹ thuật dạy học tích cực
Khác với các môn văn hóa, nhất là Toán và Tiếng Việt thì trong tiết HĐTN học sinh chủ yếu được thực hành, vui chơi, múa hát, được chia sẻ cảm xúc của bản thân với bạn bè, được nói, viết, vẽ, đóng kịch,...
Để tổ chức HĐTN theo hướng phát triển năng lực của HS góp phần tạo ra không khí học tập vui tươi, hồn nhiên, sinh động, giúp HS học tốt các môn học khác; chúng tôi thường sử dụng các phương pháp - hình thức tổ chức, kỹ thuật dạy học sau:
4.1. Tăng cường hiệu quả tương tác giữa HS với HS, đối thoại giữa GV và HS dưới hình thức diễn đàn
4.2. Tăng cường các hoạt động thực hành, sáng tạo, ứng dụng trong thực tiễn cuộc sống
4.3. Phương pháp đóng vai
4.4. Kỹ thuật sơ đồ tư duy
4.5. Kỹ thuật “phòng tranh”
4.6. Tăng cường “Học thông qua chơi”
=> Các phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực này đã được vận dụng linh hoạt trong tiết dạy minh họa.
Giải pháp thứ 5. Phối hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng tổ chức hiệu quả các hoạt động khám phá, trải nghiệm ngoài lớp học, ngoài nhà trường
HĐTN là một hoạt động giáo dục được kết nối giữa nhà trường, gia đình và xã hội đáp ứng mục tiêu giáo dục hiện nay.
Chính vì vậy, nhà trường đã tăng cường công tác tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của phụ huynh HS, học sinh, các thành viên trong nhà trường và toàn xã hội về ý nghĩa, tầm quan trọng của hoạt động trải nghiệm.
Căn cứ quy mô và nội dung của từng HĐTN theo chủ đề cụ thể, GV có thể tổ chức quy mô khối lớp, quy mô trường có sự tham gia, phối hợp, liên kết của nhiều lực lượng giáo dục: GV chủ nhiệm, Tổng phụ trách Đội, GV dạy học các môn chuyên (Âm nhạc, Mĩ thuật, Giáo dục thể chất), lãnh đạo nhà trường, các tổ chức chính trị, xã hội, Đoàn thanh niên, cha mẹ HS, các nhà tài trợ,...
GV xây dựng kế hoạch có sự tham gia của HS và ý kiến đóng góp của CMHS, có sự thống nhất chỉ đạo chung của nhà trường. Các HĐTN được tổ chức ngoài lớp học, ngoài trường học khuyến khích cha mẹ HS tham gia tổ chức và quản lý cùng.
Những lưu ý khi tổ chức cho học sinh tham quan trải nghiệm thực tế:
+ Xác định chính xác, rõ ràng mục tiêu của bài học trải nghiệm.
+ Xác định hình thức tổ chức hoạt động, các lực lượng cần phối hợp tham gia, kinh phí tổ chức.
+ Định hướng và chuyển giao nhiệm vụ trải nghiệm (nhiệm vụ trải nghiệm phải liên quan đến nội dung kiến thức bài học trải nghiệm).
+ Định hướng sản phẩm đầu ra cho HS.
+ HS tiếp nhận nhiệm vụ HĐTN từ GV, sau đó nêu ý kiến phản hồi (băn khoăn, thắc mắc) để GV giải thích rõ nhiệm vụ trước khi bắt đầu trải nghiệm.
+ Đảm bảo an toàn cho HS khi tham gia hoạt động trải nghiệm.
Giải pháp thứ 6. Đổi mới về đánh giá
GV thường xuyên nhận xét các hoạt động của HS trước lớp, hay ở ngay trong nhóm, giúp HS tự chỉnh sửa, khắc phục những hạn chế và phát huy ưu điểm của bản thân.
HS Tiểu học thích được khen ngợi, mong muốn được thầy cô và các bạn công nhận sự cố gắng của mình. Đôi khi chỉ là một ánh mắt, một nụ cười, một sticker,… cũng là một hình thức đánh giá rất tích cực gây được hứng thú học tập cho các em.
Khi đánh giá HS, GV cần lưu ý:
- Thực hiện đánh giá quá trình;
- Đánh giá trên sự tiến bộ về hành vi của từng HS;
- Đánh giá trên sản phẩm, hồ sơ hoạt động;
- Đánh giá theo các tiêu chí cụ thể đặt ra về thái độ và về mức độ của năng lực;
- Đánh giá dựa trên các nguồn khác nhau như: tự đánh giá, đánh giá đồng đẳng, đánh giá từ GV, cha mẹ HS và cộng đồng.
IV. ĐỀ XUẤT, KHUYẾN NGHỊ
1. Đối với giáo viên
- GV phải đầu tư thời gian và công sức trong việc chuẩn bị mỗi bài dạy, nhất là đối với HS nhỏ Lớp 1, 2 GV cần xây dựng những thước phim tư liệu ngắn có nội dung giáo dục phù hợp với tiết dạy, có thể phối hợp với PHHS cùng chuẩn bị.
- Linh hoạt lựa chọn phương pháp, hình thức tổ chức, kĩ thuật dạy học tích cực làm cho tiết học nhẹ nhàng, hiệu quả và phát huy được tính chủ động, sáng tạo, tự khám phá của HS. Vui mừng trước những tiến bộ dù nhỏ của HS và trăn trở với những khó khăn, hạn chế của HS.
- GV cần quan tâm đến năng lực, sở trường, sở thích, mặt mạnh của mỗi HS để phân công nhiệm vụ trong tiết học cho hợp lý, có hiệu quả; Hướng dẫn HS có năng khiếu điều khiển các bạn trong nhóm hoặc trước lớp một vài hoạt động nhỏ trong tiết học.
2. Đối với Nhà trường
- Tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện mục tiêu, nội dung chương trình HĐTN do GV tổ chức từ khâu xây dựng Kế hoạch bài dạy đến khâu tổ chức hoạt động, đánh giá.
- BGH có kế hoạch tuyên truyền ngay từ đầu năm học, phân tích rõ những ích lợi khi HS tham gia trải nghiệm theo chủ đề. Phối hợp chặt chẽ, có sự thảo luận thống nhất cụ thể với các lực lượng tham gia, đặc biệt là CMHS; lập kế hoạch chi tiết về thời gian, địa điểm, kinh phí. Chú ý tính vừa sức, phù hợp với tình hình địa phương.
3. Đối với Phụ huynh HS
- Cha mẹ HS đồng thuận với các chủ trương tổ chức HĐTN cho HS.
- Hỗ trợ kinh phí tự nguyện để các buổi trải nghiệm được tổ chức đạt hiệu quả cao nhất.
- Tham gia các hoạt động học tập cùng với con em mình để thấy được tác dụng, hiệu quả của việc tổ chức HĐTN và gắn kết tình cảm gia đình.
4. Với các cấp quản lý
- Tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng cho GV nhằm nâng cao kĩ năng tổ chức HĐTN.
- Hỗ trợ thêm về cơ sở vật chất, đồ dùng, trang thiết bị hiện đại, kinh phí.
Sau phần báo cáo lí thuyết là phần xem video 1 tiết dạy HĐTN theo chủ đề, do cô giáo Nguyễn Thị Mai Loan và các em học sinh khối 4 của nhà trường thực hiện.
Tiết dạy được Sở GD&ĐT cũng như các cán bộ giáo viên tham gia trong hội nghị đánh giá cao. Bởi trong tiết HĐTN này, HS được trao đổi, thảo luận sôi nổi, các em tích cực tham gia trải nghiệm, thực hành cũng như được vui chơi, bày tỏ cảm xúc của bản thân mình. Sản phẩm do các em tạo ra không những đẹp mà còn rất ý nghĩa và mang tính thực tiễn trong cuộc sống.
Trong phần kết luận, bà Lê Thị Thanh Xuân - trưởng phòng Giáo dục đào tạo Tiểu học của Sở GD&ĐT ghi nhận công sức và tâm huyết cũng như tuyên dương tinh thần trách nhiệm và hiệu quả công việc tham gia chuyên đề của cán bộ giáo viên trường Tiểu học Kim Anh. Và cũng chỉ ra một số điểm hạn chế cần khắc phục để nâng cao hiệu quả nội dung HĐTN theo chủ đề.
Nhà trường xin trân trọng cảm ơn những ý kiến góp ý quý báu của các đại biểu tham gia hội nghị.
Kim Anh, ngày 30 tháng 1 năm 2024
Người viết
Nguyễn Thị Mai Loan